NHỮNG ĐIỀU THÚ VỊ VỀ MÁY BIẾN ÁP 110 KV ĐẦU TIÊN CỦA VIỆT NAM
Mặc dù được chế tạo thử nghiệm từ năm 1979 nhưng phải đến 14 năm sau, chiếc máy biến áp 110kV – 16MVA đầu tiên của Việt Nam mới được hiện thực hoá.
Máy biến áp
Lịch sử của chiếc máy biến áp 110kV – 16MVA đầu tiên của Việt Nam
Vào thời điểm những năm 1979, nhiệm vụ chủ yếu của ngành Cơ khí Điện lực Việt Nam là sửa chữa và cải tạo máy phát điện, tua bin lò hơi, động cơ điện,máy biến áp với dung lượng vừa và nhỏ cũng như sản xuất các thiết bị điện dưới 35kV. Trong bối cảnh đó, ý tưởng cho ra đời một chiếc máy biến áp 110kV bị coi là “liều lĩnh”. Phải đến năm 1979, sau nhiều lần sửa chữa và khôi phục máy biến áp, phòng Kỹ thuật của nhà máy Sửa chữa thiết bị điện Đông Anh mới có được bản thiết kế máy biến áp 110kV – 20MVA của Liên Xô.
Tuy nhiên, nhà máy đã chọn chế tạo thử nghiệm loại máy biến áp 110kV – 16MVA đã được nhiệt đới hoá cho phù hợp với khí hậu Việt Nam. Với sự lao động miệt mài, nhiệt tình và tận tuỵ của tập thể cán bộ công nhân viên nhà máy, chiếc máy biến áp 110kV – 16MVA đầu tiên đã ra đời trong điều kiện thiếu thốn trăm bề. Thời điểm ấy, các vật liệu như tôn silic, dây đồng,… phải nhập từ Liên Xô về và chịu sự quản lý của một cơ quan nhà nước.
Do đây là lần đầu tiên chế tạo máy biến áp nên vật tư nhập về không thích hợp. Phần lõi từ vốn phải là tôn silic cán nguội có khả năng cách điện nhưng vật liệu nhập về chỉ là tôn cán nóng. Sau đó, cán bộ công nhân viên nhà máy đã phải tự mày mò chế tạo một thiết bị có thể tráng ra được lớp cách điện mỏng 0,05mm cho loạt tôn này.
Hoặc phần dây đồng để quấn quanh lõi từ cũng chỉ gồm dây đồng trần với tiết diện lớn hơn nhiều so với thiết kế kỹ thuật nên nhà máy lại phải tạo ra một thiết bị riêng để cán dây về đúng kích cỡ. Tới khi quấn xong, cán bộ công nhân viên lại phải đối mặt với bài toán định vị cuộn dây đồng ra sao để vừa không phá hỏng lớp cách điện, vừa chắc chắn không bị bung ra. Cuối cùng, các kỹ sư đã sáng tạo bằng cách dùng bể nước có trọng lượng 5 tấn đè lên cuộn dây và sau 3 ngày, cuộn dây đồng đã ổn định như yêu cầu.
Tiền đề của chiếc máy biến áp “made in Vietnam” hoàn chỉnh đầu tiên
Mỗi ngày làm việc tới 2 – 3h sáng theo phương châm “cái khó ló cái khôn” như vậy, nhóm kỹ sư đã cho ra đời chiếc máy biến áp 110kV – 16MVA đầu tiên của Việt Nam sau 2 năm ròng rã nghiên cứu, tìm tòi. Tuy nhiên, một thử thách mới lại đặt ra là nhà máy không có đủ điều kiện để thử nghiệm thiết bị. Phải mất nhiều công sức, chiếc máy mới được đưa đi thử nghiệm nhưng chỉ sau 1 tuần lại phải tháo xuống vì quy trình vận hành quá phức tạp. Cũng vì vậy, các kỹ sư luôn ví chiếc máy biến áp 110kV đầu tiên của nước ta như “một đứa bé chỉ mới tập đi đã bị vấp ngã”.
Dẫu vậy, chiếc máy chưa hoàn chỉnh ấy vẫn là nguồn động viên lớn lao với toàn thể cán bộ công nhân viên nhà máy và làm dấy lên hy vọng Việt Nam hoàn toàn có thể tự sản xuất thiết bị điện cao áp ngay trong nước. Đó cũng là bước đệm cần thiết để 14 năm sau, chiếc máy biến áp 110kV “made in Vietnam” hoàn chỉnh đầu tiên đi vào hoạt động tại Vĩnh Yên năm 1993, mở đường cho các máy 220kV và 500kV và đặt những viên gạch đầu tiên cho thời kỳ mới của ngành chế tạo thiết bị điện cao áp nước nhà.
Trích nguồn: Sưu tầm từ báo chí
